WBC (White Blood Cell), yani beyaz kan hücresi, bağışıklık sistemimizin temel savunma elemanlarını ifade eder. Bu hücreler; bakteri, virüs, mantar, parazit gibi mikroorganizmalara karşı vücudu korur. Tam kan sayımı (hemogram) içinde otomatik olarak ölçülür. WBC değeri vücudun bir enfeksiyonla mücadele edip etmediğini, bağışıklık sisteminin nasıl çalıştığını ve bazı hematolojik hastalıkların tanısında kritik önem taşır. Yüksek ya da düşük çıkması bir hastalığın doğrudan tanısı değildir; ancak doktorunuzun tanıya yaklaşmasına yardımcı olan çok önemli bir parametredir.
Güven Hastanesi Hematoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ali Uğur Ural, WBC kan testine dair bilgi paylaştı.
WBC Kan Testi Ne Zaman Yapılır?
WBC, rutin kan tahlillerinin değişmez bir parçasıdır ve çoğu zaman genel sağlık taramalarında değerlendirilir. Ancak özellikle ateş, şiddetli halsizlik, boğaz ağrısı, öksürük, idrar yolu enfeksiyonu şüphesi, karın ağrısı, şişlik, ciltte kızarıklık/iltihap, vücut kırgınlığı gibi enfeksiyon belirtileri olduğunda WBC değerine mutlaka bakılır. Bağışıklık sistemini etkileyen romatolojik hastalıklarda, kemoterapi alan hastalarda, bağışıklığı baskılayan ilaç kullananlarda ve kronik hastalığı olan kişilerde WBC düzenli olarak izlenir. Çocuklarda sık enfeksiyon geçirme durumlarında da WBC önemli bir yol göstericidir.
WBC Düşüklüğü Nedir?
WBC değerinin normalin altında olması lökopeni olarak adlandırılır. Bu durum beyaz kan hücrelerinin yeterince üretilemediğini, hızlı tüketildiğini veya kemik iliği tarafından baskılandığını gösterebilir. Viral enfeksiyonlar (grip, Covid-19, EBV, CMV gibi), bazı ilaçlar (özellikle kemoterapiler), vitamin eksiklikleri (B12 ve folat), bağışıklık sistemi hastalıkları, ağır bakteriyel enfeksiyonlar ya da kemik iliği bozuklukları WBC düşüklüğüne neden olabilir. WBC düşüklüğü olduğunda vücudun enfeksiyonlarla mücadele kapasitesi azalabileceği için yakın takip gerekir.
WBC Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?
WBC düşüklüğünün tedavisi tamamen nedenin saptanmasına bağlıdır. Viral enfeksiyonlara bağlı düşüklüklerde birkaç gün–hafta içinde değerler genellikle kendiliğinden normale döner. Vitamin eksikliği varsa takviyelerle düzeltilebilir. İlaçlara bağlı düşüşlerde doktorun önerisiyle ilaç değişikliği gerekebilir. Kemik iliği baskılanması söz konusuysa daha kapsamlı hematolojik değerlendirme yapılır. “Ne iyi gelir?” sorusunun yanıtı ise destekleyici önerilerle ilişkilidir: yeterli protein alımı, B12 ve folat yönünden zengin beslenme, uyku düzeni, aşırı stresin azaltılması ve iltihap riskine karşı hijyen kurallarına dikkat edilmesi bağışıklık sisteminin toparlanmasına yardımcı olur. Ancak WBC ciddi şekilde düşükse ev tedavisi veya beslenme tek başına yeterli olmayabilir; bu durumda mutlaka doktor kontrolü gerekir.
WBC Yüksekliği Nedir?
WBC’nin normal değerinin üzerinde olması lökositoz olarak adlandırılır. Bu durum, bağışıklık sisteminin aktif bir enfeksiyon veya iltihaplanmaya yanıt verdiğinin en önemli göstergelerinden biridir. Bakteriyel enfeksiyonlar, zatürre, idrar yolu enfeksiyonları, apandisit, cilt enfeksiyonları WBC’yi sıklıkla yükseltir. Bunun yanında stres, yoğun egzersiz, sigara, kronik inflamasyon, alerjik reaksiyonlar, kortizon kullanımı, travma, hatta hamilelik gibi durumlarda da WBC artabilir. Çok yüksek değerler ise daha ciddi hematolojik hastalıkları dışlamak için detaylı incelenmelidir.
WBC Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?
WBC yüksekliğinin tedavisi tamamen altta yatan soruna yöneliktir. Enfeksiyon varsa uygun antibiyotik, antiviral veya antifungal tedavi planlanır. İltihabi bağırsak hastalıkları, romatolojik problemler veya kronik inflamasyon gibi nedenlerde altta yatan hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Kortizon gibi ilaçlara bağlı yükselmelerde WBC değeri ilacın etkisiyle geçici olarak artabilir. Destekleyici olarak bağışıklık sistemini gereksiz yere uyaracak davranışlardan uzak durmak, yeterli su tüketimi, dengeli beslenme, stres yönetimi ve sigaranın bırakılması iyileşme sürecini olumlu etkiler. Ancak WBC değerinin çok yüksek olduğu durumlarda mutlaka Hematoloji doktoru değerlendirmelidir, çünkü bazı hematolojik hastalıklar erken dönemde sadece WBC yüksekliği ile kendini gösterebilir.
Hazırlayan: Prof. Dr. Ali Uğur Ural
