Kabızlık, bir hafta boyunca tuvalete çıkış sayısının üçten az olması durumudur.
Lifli gıdalardan fakir beslenmek, günlük alınan sıvı miktarının yetersiz olması, hareketsiz yaşam, dışkılama hissi olup tuvalete gitmemek, sık ve fazla miktarda müshil ve lavman kullanımı, şeker (diyabet) hastalığı, huzursuz bağırsak sendromu ve çölyak hastalığı gibi sağlık problemleri kabızlığın nedenleri arasındadır.
İncir, kayısı hurma, erik gibi lifli besinler, kepekli gıdalar, yeterli miktarda sebze ve meyveler kabızlığa iyi gelen besinler arasında gösterilir. Ayrıca, sıvı alımının artırılması, düzenli yürüyüş ve egzersiz yapılması kabızlığın giderilmesinde ve önlenmesinde oldukça etkilidir. Bunun yanı sıra kabızlık durumunda siyah çay, kola, muz, şeftali ve posasız gıdaların fazla tüketiminden kaçınılmalıdır.
Kabızlık, bir hafta boyunca tuvalete çıkış sayısının üçten az olması durumudur. Kişinin, haftada üç kez veya daha fazla sayıda tuvaletini yapmasına rağmen katı şekilde ve zorlukla yapılan veya tam boşalma hissini sağlamayan durumlar da kabızlık olarak tanımlanır.
Kabızlık bir hastalık sayılmamakla beraber, görülme sıklığı bakımından sindirim sistemi şikâyetlerinin başında gelmektedir.
Kabızlık belirtileri nelerdir?
Kabızlık belirtileri şunlardır:
Topak topak, kuru ve sert özellikte dışkı,
Dışkının çıkışının zor ve ağrılı olması,
Anal bölgede gerilme ve rektumda dışkının çıkışına engel varmış hissi,
Tuvaletin tam rahatlamayı sağlayacak kadar yapılamaması,
Tam boşalmama hissi ve dışkılamanın anal bölgenin veya karnın el ile basılarak sağlanabilmesi.
Kabızlık neden olur?
Ağızda başlayan sindirim fonksiyonu, mide ile devam eder ve sıvı hale getirilen yararlı besinler ince bağırsaktan emilerek kana geçer. Kalın bağırsağın görevi içerisinde bulunan atığın sıvı kısmını, bedenin ihtiyacına göre geri emmektedir. Sonuçta bu işin yapılma şekline göre dışkı sulu-yumuşak veya katı şekillerde atılır. Sindirilmiş gıdanın uzun süre kolonda kalması kabızlığa yol açar, bu durumda kalın bağırsak sıvıyı daha çok emer, kuru ve sert dışkı oluşmasına ve rektal kasların bunu daha zor atabilmesine sebep olur.
İnme ve sinir hastalıkları gibi rahatsızlıklar kabızlığa neden olabilir.
Kabızlık hangi komplikasyonlara yol açar?
Kabızlığın uzun süre devam etmesi bazı hastalıkların oluşmasına yol açabilmektedir. Kabızlık, rektum ve anüste bulunan toplardamarların yangısı ve şişmesiyle ağrı ve damardan kanama yapabilen hemoroid (basur) hastalığına sebep olabilir. Benzer şekilde anüs ve kanal girişinde yırtılma (çatlama, fissür) oluşumu da kanama, ağrı, acı ve kaşıntı yapabilir. Katı ve büyük dışkının atılamamasıyla bağırsak tıkaçları oluşabilir; zorlu dışkılama sonucunda bağırsak dokusu anüsten dışarı sarkabilir (rektal prolapsus).
Kabızlık hangi hastalıkların habercisi olabilir?
Kabızlık; seyahat etmek, az sıvı tüketmek, az lifli gıda ile beslenmek gibi geçici ve düzeltilebilir masum bir sebeple gelişebildiği gibi bazı hastalıkların belirtisi de olabilir.
Hipotiroidi,
Kalın bağırsak kanseri,
Divertiküler hastalığı (Bağırsak duvarı kas yapısının zayıf alanının, bağırsağın dışına doğru balon, cep şeklinde gelişimi),
Diyabet,
İrritabl bağırsak sendromu,
Bağırsak tıkanıklığı yapan durumlar,
MS hastalığı,
Parkinson hastalığı kabızlık şikayetlerinin de görüldüğü hastalıklardır.
Kabızlığın tanı ve tedavi yöntemleri nelerdir?
Kabızlık tanısında, öncelikle hastanın;
Dışkılama alışkanlığı,
Var olan diğer şikâyetleri,
Kullanılan ilaç ve destek ürünleri,
Geçirilmiş hastalıklar,
Ailede kabızlıkla ilişkili hastalıklar hekim tarafından ayrıntılı olarak değerlendirilir.
Fizik muayene ve rektal tuşe (anal kanal ve rektum alt bölümünün parmak ile muayenesi) ile kabızlık ve nedenlerinin de belirlenmesi gerekir. Gerekli durumlarda dışkı ve kan tetkikleri (kan şekeri, tiroid fonksiyon testleri, kan sayımı, sedimentasyon vb.) yapılır.
Kalın bağırsağın endoskopik incelenmesi,
Anal kasların çalışmasını kontrol eden manometrik değerlendirme,
Radyolojik olarak görülebilen işaretlerin yutulması ve sonrasında bağırsakta zaman içinde bu işaretlerin ilerlemesinin takibi ile transit süresinin ölçümü,
Kabızlığın tedavisi, öncelikle bazı alışkanlıkların düzeltilmesini gerektirir.
Yeterli miktarda su içilmesi,
Sebze, salata, kayısı, incir, hurma gibi lifli gıdaların tüketilmesi,
Düzenli yürüyüş ve/veya egzersiz yapılması,
Kötü etkisi olan destek ürünlerin ve ilaçların kullanılmaması veya düzenlenmesi kabızlık tedavisinde ilk yapılması gereken önlemlerdir.
İlaç desteği olarak öncelikle bağırsakta lif oranını ve sıvı miktarını artıran yumuşatıcılar kullanılabilir.
Bağırsak tıkanıklığı şüphesi olan durumlarda doktor tarafından verilmedikçe gelişi güzel ve tavsiyeyle ilaç kullanılmamalıdır. Tıkaç şeklinde katı dışkı veya bağırsakta geçişi zorlayan bazı hastalıklarda doktorun gerekli görmesiyle yüksek lavman (sabun, gliserin ve ılık su ile) uygulanır. Pelvik taban kaslarını güçlendiren egzersizler uygun olgularda yarar sağlayan tedavidir.
Kabızlığa ne iyi gelir?
Gün içinde sıvı alımının artırılması,
Kahvaltı öncesinde su içilmesi ve gün içinde birkaç saat arayla su içilerek vücudun su ihtiyacının karşılanması,
Kuru veya yaş incir, kayısı hurma, erik gibi lifli gıdaların tüketilmesi,
Yeterli miktarda sebze, meyve ve kepekli ürünlerin tüketilmesi,
Düzenli yürüyüş ve egzersiz yapılması kabızlığa iyi gelir ve kabızlığın önlenmesine yardımcı olur.
Kabızlık durumunda aşağıdaki besinler fazla tüketilmemelidir:
Siyah çay,
Kola,
Muz,
Şeftali ve posasız gıdaların fazla tüketiminden kaçınılmalıdır.
Ayrıca, sabah veya gün içinde tuvalet ihtiyacı hissedildiğinde yapmamak veya geciktirmek kabızlığa yol açar. Bu nedenle zamanında dışkılamaya önem verilmelidir.
Bebeklerde kabızlığa ne iyi gelir?
Bebeklerde kabızlık durumu anne sütünün kesilmesini gerektirmez. Kabızlık, öncelikle doktora bildirilmeli ve doktorun önerileri uygulanmalıdır. Doktorun onayı alınarak bebeğin ay ve kilosuna uygun olarak su alımı artırılabilir.
Bebeğin meyve suyu içebildiği dönemde ise kuru erik ve armut içeren meyve suyu, yumuşak gıda alabiliyorsa meyve ve sebze püresi, tahıllı besin verilebilir.
Ilık banyo kasların gevşemesini ve bebeğin kaka yapmasını sağlayabilir. Rektal termometre ile ölçüm yapılması gibi rektal uyarı da etkili olabilir.
Çocuklarda kabızlığa ne iyi gelir?
Çocuklarda kabızlığın giderilmesinde;
Lif açısından zengin sebze ve meyveler,
Mısır gevreği,
Tahıllı ekmek,
Hafif yağlı patlamış mısır,
Yoğurt gibi probiyotik içeren besinler yarar sağlar.
Bu ürünlerin yanı sıra yeterince su içilmesi de oldukça önemlidir. Ayrıca süt tüketimi de faydalıdır. Diyet ve su ile yeterli sonuç sağlanamazsa doktorun önereceği dışkı yumuşatıcı ilaçlar tanımlanan süre ve dozda kullanılır.
Ayrıca, çocuğa sabah kahvaltısı ve öğünlerden sonra tuvalete gitme ihtiyacı olup olmadığının uygun şekilde hatırlatılması tuvalet alışkanlığı edinmesine yarar sağlar.
Hamilelikte kabızlığa ne iyi gelir?
Hamilelikte;
Hormon değişiklikleri,
Fiziksel aktivitenin azalması,
Demir preparatı kullanımı,
Bebeğin bağırsaklara baskısı,
Diyette lifli gıdaların az olması kabızlığa neden olabilmektedir.
Kepek, fasulye, baklagiller, sebze ve meyve, chia tohumu, kuruyemiş tüketilmesi hamilelikte kabızlığa iyi gelir
Yürüyüş ve gebelikte yapılabilen egzersizler kabızlığı önlemek ve gidermekte önemlidir. Hekim önerisiyle gerekli ise hacım artırıcı, yumuşatıcı, mineral yağ gibi kayganlaşma etkisi sağlayan ve bağırsak kas aktivitesini artıran ilaçlar kullanılabilir. Bunların kullanımında ve uzun süre devam edilmesinde zararlı etki de olabileceğinden doktor kontrolü gerekir.
Bağırsak alışkanlığında altı haftadan uzun süren değişmeler, kan gelmesi, irritabl barsak sendromu öyküsü ve ailede kolon kanseri olması durumlarını zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
