Güven Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Uğur Abbas Bal, evde nabzın nasıl ölçüleceğini, ideal nabız aralığını ve evde nabız ölçümünde güvenilir yöntemleri anlattı.
Nabız kaç olmalı?
Nabız kişiden kişiye değişir ama dinlenik nabız (otururken, sakin hâlde) genelde yetişkinlerde dakikada 60 ila 100 aralığındadır. Sporcularda bu değer daha düşük olabilir. Ateş, stres, uykusuzluk, kafein, sigara, susuzluk ve egzersiz nabzı yükseltebilir. Buradaki aralık genel bilgidir. Kendi normalinizi birkaç farklı günde ölçerek öğrenmek daha değerlidir.
Evde nabız ölçmenin 2 güvenilir yolu
1) Bilekten (radyal arter) nabız ölçme: En pratik yöntem
Bir saat/kronometre ya da telefon ile:
Ölçümden önce 5 dakika oturun ve sakinleşin (hemen önce merdiven çıkmayın).
Bir elinizin avuç içini yukarı çevirin.
Diğer elinizin işaret ve orta parmağını, bileğin başparmak tarafına koyun.
Hafifçe bastırın; atımı hissettiğiniz noktayı bulun.
30 saniye sayın ve 2 ile çarpın (daha hassas ölçüm için 60 saniye sayın).
İpucu: Nabzı bulamıyorsanız bilekte biraz daha yakın/uzak noktaları deneyin; baskıyı çok artırmayın.
2) Boyundan (karotis arter) nabız ölçme
Bilekten zorlanıyorsanız, boyun nabzı daha net olabilir:
Başınızı hafifçe yana çevirin.
Gırtlağın (Adem elması) yan tarafına, çene altına yakın bölgeye iki parmağınızı yerleştirin.
Nabzı bulunca 30 saniye sayın ve 2 ile çarpın.
En doğru ölçüm için 7 altın kural
Ölçmeden önce en az 5 dakika dinlenin.
Kafein, sigara, enerji içeceği sonrası nabız yükselebilir (mümkünse 30–60 dakika bekleyin).
Ölçümü her gün yapacaksanız aynı saatte yapın (ör. sabah uyanınca).
Parmak olarak başparmağınızı kullanmayın (kendi nabzınız karışabilir).
Sayarken konuşmayın, hareket etmeyin.
Nabız düzensiz geliyorsa 60 saniye sayın.
Sonucu not edin: “tarih–saat–aktivite–nabız”.
Nabzınız düzensizse nasıl anlayacaksınız?
Normalde atımlar “tık tık tık” gibi düzenli gelir. Ama bazen arada atım kaçırıyor gibi, hızlanıp yavaşlıyor gibi ya da “tekleme” hissi verebilir.
Böyle durumlarda 1 dakika boyunca sayın ve birkaç farklı zamanda tekrar ölçün. Özellikle baş dönmesi, göğüs ağrısı, bayılma hissi gibi şikâyetler varsa tıbbi değerlendirme gerekir.
Akıllı saat / tansiyon aleti ile nabız ölçümü güvenilir mi?
Akıllı saatler günlük takip için faydalı olabilir; ancak ölçüm doğruluğu cihaza, bilek pozisyonuna ve hareket durumuna göre değişebilir.
Tansiyon aletleri çoğu zaman nabzı da verir; dinlenik hâlde genelde işe yarar.
En sağlam karşılaştırma: Aynı anda manuel ölçüm ve cihaz ölçümünü kıyaslamak.
Ne zaman doktora başvurmalı?
Evde ölçtüğünüz nabız değerleri bazen geçici nedenlerle değişebilir (stres, uykusuzluk, kafein, ateş, susuzluk gibi). Ancak aşağıdaki durumlarda beklemeden bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemlidir:
Dinlenme hâlinde (otururken/sakin halde) nabzınız tekrarlayan şekilde 100’ün üzerinde ya da 50’nin altında çıkıyorsa (düzenli spor yapan biri değilseniz)
Nabzınız düzensiz hissediliyorsa: atımlar “tekliyormuş”, arada “kaçırıyormuş” gibi geliyor ya da ritim sürekli değişiyorsa
Nabız değişimine şu şikâyetlerden biri eşlik ediyorsa: göğüs ağrısı/baskı, nefes darlığı, bayılma veya bayılacak gibi olma, şiddetli baş dönmesi, soğuk terleme, morarma
Yeni başlayan çarpıntı atakları ortaya çıktıysa ve giderek sıklaşıyor, daha uzun sürüyor ya da günlük yaşamınızı etkiliyorsa
Nabzınız normalden belirgin farklıysa ve bu durum istirahate rağmen düzelmiyorsa (özellikle 20–30 dakika dinlenmeye rağmen)
Göğüs ağrısı, belirgin nefes darlığı, bayılma, şiddetli baş dönmesi gibi belirtiler varsa acil değerlendirme gerekebilir.
Hazırlayan: Doç. Dr. Uğur Abbas Bal
