Prematüre bebekler, henüz gelişimlerini tamamlamadan dünyaya geldikleri için hayata diğer bebeklere kıyasla daha kırılgan bir başlangıç yaparlar. Bu nedenle yenidoğan döneminde özel bakıma ihtiyaç duyarlar. Son yıllarda tıpta en çok önem kazanan ve prematüre bebeklerin gelişimini doğrudan olumlu etkilediği kanıtlanan yöntemlerden biri de kanguru bakımıdır. Basit bir temas uygulaması gibi görünse de, hem bebeğin hem de ebeveynlerin sağlık ve psikolojisi üzerinde derin ve olumlu etkiler yaratır.
Güven Hastanesi Yenidoğan ve Yenidoğan Yoğun Bakım Bölümü’nden Prof. Dr. Didem Aliefendioğlu, kanguru bakımının ne olduğunu, prametüre bebeklerde kanguru bakımının nasıl olduğunu anlattı.
Kanguru Bakımı Nedir?
Kanguru bakımı; prematüre ya da düşük doğum ağırlıklı bebeğin, anne veya babanın çıplak göğsüne dik şekilde yerleştirilmesi ile yapılan ten tene temas esaslı bir bakım yöntemidir. Adını yavrusunu kesesinde taşıyan kangurudan alan bu yöntem, bebeğin doğal ortamına en yakın teması yaşatır: sıcaklık, güven, ritim ve nefes. Basit görünür, ancak etkisi son derece güçlüdür.
Prematüre Bebeklerde Kanguru Bakımı Neden Önemlidir?
Prematüre bebekler, ısı kontrolü, solunum, beslenme ve bağışıklık gibi temel yaşamsal işlevlerde zorluk yaşayabilirler. Kanguru bakımı, bu ihtiyaçların birçoğunu doğal ve etkili bir şekilde karşılayarak bebeğin hayata uyum sürecini destekler.
· Vücut ısısını düzenler
Anne veya baba göğsü, prematüre bebek için dünyadaki en ideal “doğal ısıtıcıdır”. Bu temas, bebeğin vücut ısısının stabil kalmasını sağlar.
· Solunum ve kalp ritmini dengeler
Kanguru bakımındaki ritmik nefes ve kalp atımı, bebeğin kendi solunum ve kalp ritmini düzenlemesine yardımcı olur.
· Beyin gelişimini destekler
Stres seviyesinin düşmesi ve uyku kalitesinin artması, nörogelişim üzerinde olumlu etkiler yaratır.
· Anne sütünü artırır
Temas sırasında salgılanan oksitosin hormonunun artması, süt üretimini destekler. Bu da prematüre bebekler için hayati önem taşır.
· Ağrı toleransını artırır
Kan alımı vb. işlemler sırasında kanguru bakımı uygulanan bebeklerin daha az ağrı hissettiği gösterilmiştir.
· Bağlanmayı güçlendirir
Anne-baba-bebek arasındaki duygusal bağın güçlenmesi, uzun dönem psikolojik gelişime katkı sağlar.
· Hastanede kalış süresini kısaltabilir
Daha düzenli uyku, daha iyi kilo alımı ve daha stabil fizyolojik değerler, iyileşme sürecini hızlandırabilir.
Yenidoğan ve Yenidoğan Yoğun Bakımda Kanguru Bakımı Nasıl Uygulanır?
Prematüre bebeğin tıbben stabil olduğu her dönemde, hatta çok erken haftalarda bile kanguru bakımına başlanabilir.
Uygulama adımları:
1. Bebeğin hazırlığı:
Bebeğin üzerinde sadece bezi bulunur. Gerekirse ince bir şapka kullanılabilir.
2. Ebeveynin hazırlığı:
Anne veya baba üst kısmını açar ve rahat bir pozisyonda (genellikle yarı oturur) oturur.
3. Bebeğin yerleştirilmesi:
Bebek anne ya da babanın çıplak göğsüne dik şekilde yerleştirilir. Baş yana çevrilir.
4. Örtülmesi:
Bebek ve ebeveyn üzeri ince bir örtüyle kapatılır. Gerekiyorsa görevli hemşire destek olur.
5. Süre:
Uygulama ideal olarak en az 1 saat sürmelidir. Mümkünse kesintisiz daha uzun süre yapılabilir.
6. Gözlem:
Yoğun bakım ekibi bebeğin solunumu, konforu ve pozisyonunu sürekli kontrol eder.
Kimler Kanguru Bakımı Yapabilir?
· Anne
· Baba
· Bebeğe birincil bakım sağlayan kişiler
Sadece anneye ait bir bakım yöntemi değildir; babaların kanguru bakımına katılımı ebeveyn-bebek bağını güçlendirir ve babaların sürece aktif dahil olmasını sağlar.
Kanguru Bakımına Ne Zaman Başlanabilir?
Bebeğin tıbbi durumu stabil ise:
· Prematüre bebeklerde
· Düşük doğum ağırlıklı bebeklerde
· Solunum desteği alan ancak stabil olan bebeklerde
· Yenidoğan yoğun bakımda dahi çok erken dönemde kanguru bakımı uygulanmaya başlanabilir.
Sonuç olarak, kanguru bakımı prematüre bebeklerin yaşam kalitesini artıran, gelişimlerini destekleyen, streslerini azaltan ve anne-baba ile güçlü bir bağ kurmalarına yardımcı olan en doğal ve en özel bakımlardan biridir. Basit ama etkili bu yöntem, tıbbi destekle birlikte prematüre bebeklerin iyileşme sürecinin vazgeçilmez parçası haline gelmiştir. Her prematüre bebek bir mucizedir. Kanguru bakımı ise bu mucizelerin büyümesine destek olan en değerli temaslardan biridir.
Hazırlayan: Prof. Dr. Didem Aliefendioğlu
