Çocuk nörolojisi uzmanıyım. Serebral Palsi (SP), çocukluk çağında en sık görülen engellilik nedenlerinden biridir ve yaşam boyu izlem gerektirir. Bu yazıda SP’nin ne olduğunu, nasıl fark edilebileceğini, tedavi ve izlemin neden ekip işi olduğunu ve ailelere yönelik pratik önerileri Güven Çayyolu Tıp Merkezi Çocuk Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Banu Anlar anlattı.
Serebral Palsi Nedir?
Serebral palsi; beynin özellikle vücut hareketlerini ve duruşu kontrol eden bölgelerinde doğum öncesi, doğum sırası veya doğumdan hemen sonra gelişen zedelenme sonucu ortaya çıkan kalıcı bir durumdur. Tek bir kalıp değildir; etkilenme derecesi ve belirtiler kişiden kişiye değişir. Bu nedenle her çocuk için plan farklılaşır.
Erken Belirtiler: Neleri Fark Etmeliyiz?
En erken sinyaller genellikle motor gelişimde gecikme şeklinde ortaya çıkar. Örneğin:
- Bebeğin başını tutmada, oturmada gecikme
- Oyuncağa uzanma gibi hedefli hareketlerde zorlanma
- Kas tonusunda belirgin sertlik ya da gevşeklik
Ailelerin bu belirtilere duyarlı olması erken tanıyı kolaylaştırır; erken tanı, uzun vadeli işlevsellik açısından büyük fark yaratır.
Kimler Daha Risk Altında?
Sıklık ülkeler ve bölgelere göre değişse de Türkiye’de her 1000 canlı doğumda yaklaşık 4–5 çocukta SP görülmektedir. Risk etmenleri arasında şunlar bulunur:
- Erken doğum (günümüzde en sık neden)
- Gebelikte tıbbi sorunlar ve enfeksiyonlar
- Doğum sırasında veya sonrasında bebeğin yeterli oksijen alamaması
Risk, tek başına tanı demek değildir; ancak yakın izlem gerektiğini gösterir.
Eşlik Eden Sorunlar Olabilir
Hareket kısıtlılığının yanı sıra bazı çocuk ve erişkinlerde şu sorunlar görülebilir:
- Solunum, beslenme ve uyku problemleri
- Reflü ve epileptik nöbetler
- Eklem ve omurga şekil bozuklukları
Bu nedenle değerlendirme ve izlem çok disiplinli olmalıdır.
Tedavi: Bir Yol Haritası ve Ekip İşi
SP’nin beyne yönelik “kesin” bir tedavisi yoktur; ancak doğru yaklaşımlarla belirtileri hafifletebilir, işlevleri artırabiliriz. Sıklıkla kullanılan yöntemler:
- Fizyoterapi ve rehabilitasyon
- Yutma ve konuşma terapileri
- İlaç tedavileri
- Ortopedik ve diğ
